Page 273 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 273
RİŞ
Birçok araştırmacı doğal ve kültürel kaynakların bir sınırı olduğunu ve aşırı tüketimden zarar
göreceğini belirterek, sürdürülebilir turizmin, sektörün uygun olmayan bir şekilde gelişerek ev sahibi
toplum ve yöre üzerinde yarattığı, olumsuz doğal ve kültürel etkilere bir cevap olarak ortaya çıktığını
vurgulamaktadırlar. Sürdürülebilir turizm; felsefi açıdan tüm turizm çeşitlerinin var oldukları
bölgelerde gerçekleştirilmelerinde, planlama aşamasından başlayarak temel bir kriter olarak
uygulanmasıdır. Bununla birlikte kitle turizminin (mass tourism) destinasyonlarda neden olduğu aşırı
kaynak kullanımının olumsuz sonuçlarının alternatif turizm uygulamalarını zorunlu hale getirmesi
nedeniyle bu kapsamda değerlendirilen turizm çeşitleri çoğunlukla sürdürülebilir turizm çeşitleri (!)
olarak sayılmaktadır. Bazı araştırmacılar ise turizm sektörünün doğa odaklı bir endüstri olarak
görülmemesi, hizmet olması, devlet tarafından desteklenmeyen zayıf bir endüstri olması ve
endüstrinin birçok alt sektörü olması nedeniyle koordinasyonunu sağlayan bir liderlik yapısı olmaması
nedeniyle sürdürülebilirliğinin sağlanmasının zor bir endüstri olduğunu belirtmektedir. Bu bakış
açısını destekleyen temel düşünce turizmin ekonomik bir faaliyet olması ve sürdürülebilir turizm
yaklaşımının aslında kaynakları öncelikle ekonomik bir değer olarak gördüğü düşüncesidir.
Literatüre bakıldığında sürdürülebilir turizm veya turizmde sürdürülebilirlik, turizm
sektöründe ironik bir durumu yansıttığı görülmektedir. Çünkü sürdürülebilir turizm adı altında birçok
kitap, makale, bildiri yazılmakla birlikte, turizm faaliyetleri çeşit olarak sayıldığında, sürdürülebilir
turizm adı altında bir çeşit sayılmamaktadır. Öte taraftan konuyla ilgili gerçekleştirilen birçok
araştırmada da sürdürülebilir turizmin sanki turizmin bir çeşidi olarak algılanması durumu da söz
konusu olabilmektedir. Esasında sürdürülebilir turizm sektörde tüm turizm çeşitlerinin planlama,
geliştirme ve uygulamalarında bir felsefe olarak yer almaktadır. Bu felsefi yaklaşımı en temel
kavramsal bilgide sürdürülebilir turizm tanımlarında görmek mümkündür. Bu noktadan hareketle
gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı, sürdürülebilir turizm ile ilgili yaşanan bu kavramsal karışıklığı
açıklığa kavuşturmaya dönük çabalara katkı sağlamaktır. Gerçekleştirilen çalışma ile konunun
derinlemesine analizinin yapılması ve bu alandaki kavramsal düzeydeki açıklamalara dahil olunarak,
konunun daha iyi anlaşılmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda araştırmada ayrıntılı
bir literatür taraması yapılmış ve literatürdeki farklı bakış açılarını ortaya koyan yaklaşımlar içerik
analizi ile incelenmiş; sürdürülebilir turizm mi? yoksa turizmde sürdürülebilirlik mi? bakış
açılarının temel dayanak noktaları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylelikle, özellikle ülkemizde bu
alanda kısıtlı olan literatüre de katkı sağlanması hedeflenmiştir.
I. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
Dünya kapalı sistem bir uzay gemisi olarak düşünüldüğünde kendi sisteminin devamını
sağlayabilmek için sahip olduğu kaynakları (özellikle doğal) sürdürülebilir kullanmak zorundadır
(Sharpley, 2000: 6). Gerçekte insanoğlu dışında doğal kaynakların kullanımları değerlendirilmesinde
doğa ve onun içindeki hayvanların ve diğer canlıların birbirleriyle ilişkisinde olumlu etkiye dayalı bir
259
Birçok araştırmacı doğal ve kültürel kaynakların bir sınırı olduğunu ve aşırı tüketimden zarar
göreceğini belirterek, sürdürülebilir turizmin, sektörün uygun olmayan bir şekilde gelişerek ev sahibi
toplum ve yöre üzerinde yarattığı, olumsuz doğal ve kültürel etkilere bir cevap olarak ortaya çıktığını
vurgulamaktadırlar. Sürdürülebilir turizm; felsefi açıdan tüm turizm çeşitlerinin var oldukları
bölgelerde gerçekleştirilmelerinde, planlama aşamasından başlayarak temel bir kriter olarak
uygulanmasıdır. Bununla birlikte kitle turizminin (mass tourism) destinasyonlarda neden olduğu aşırı
kaynak kullanımının olumsuz sonuçlarının alternatif turizm uygulamalarını zorunlu hale getirmesi
nedeniyle bu kapsamda değerlendirilen turizm çeşitleri çoğunlukla sürdürülebilir turizm çeşitleri (!)
olarak sayılmaktadır. Bazı araştırmacılar ise turizm sektörünün doğa odaklı bir endüstri olarak
görülmemesi, hizmet olması, devlet tarafından desteklenmeyen zayıf bir endüstri olması ve
endüstrinin birçok alt sektörü olması nedeniyle koordinasyonunu sağlayan bir liderlik yapısı olmaması
nedeniyle sürdürülebilirliğinin sağlanmasının zor bir endüstri olduğunu belirtmektedir. Bu bakış
açısını destekleyen temel düşünce turizmin ekonomik bir faaliyet olması ve sürdürülebilir turizm
yaklaşımının aslında kaynakları öncelikle ekonomik bir değer olarak gördüğü düşüncesidir.
Literatüre bakıldığında sürdürülebilir turizm veya turizmde sürdürülebilirlik, turizm
sektöründe ironik bir durumu yansıttığı görülmektedir. Çünkü sürdürülebilir turizm adı altında birçok
kitap, makale, bildiri yazılmakla birlikte, turizm faaliyetleri çeşit olarak sayıldığında, sürdürülebilir
turizm adı altında bir çeşit sayılmamaktadır. Öte taraftan konuyla ilgili gerçekleştirilen birçok
araştırmada da sürdürülebilir turizmin sanki turizmin bir çeşidi olarak algılanması durumu da söz
konusu olabilmektedir. Esasında sürdürülebilir turizm sektörde tüm turizm çeşitlerinin planlama,
geliştirme ve uygulamalarında bir felsefe olarak yer almaktadır. Bu felsefi yaklaşımı en temel
kavramsal bilgide sürdürülebilir turizm tanımlarında görmek mümkündür. Bu noktadan hareketle
gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı, sürdürülebilir turizm ile ilgili yaşanan bu kavramsal karışıklığı
açıklığa kavuşturmaya dönük çabalara katkı sağlamaktır. Gerçekleştirilen çalışma ile konunun
derinlemesine analizinin yapılması ve bu alandaki kavramsal düzeydeki açıklamalara dahil olunarak,
konunun daha iyi anlaşılmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda araştırmada ayrıntılı
bir literatür taraması yapılmış ve literatürdeki farklı bakış açılarını ortaya koyan yaklaşımlar içerik
analizi ile incelenmiş; sürdürülebilir turizm mi? yoksa turizmde sürdürülebilirlik mi? bakış
açılarının temel dayanak noktaları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylelikle, özellikle ülkemizde bu
alanda kısıtlı olan literatüre de katkı sağlanması hedeflenmiştir.
I. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
Dünya kapalı sistem bir uzay gemisi olarak düşünüldüğünde kendi sisteminin devamını
sağlayabilmek için sahip olduğu kaynakları (özellikle doğal) sürdürülebilir kullanmak zorundadır
(Sharpley, 2000: 6). Gerçekte insanoğlu dışında doğal kaynakların kullanımları değerlendirilmesinde
doğa ve onun içindeki hayvanların ve diğer canlıların birbirleriyle ilişkisinde olumlu etkiye dayalı bir
259
