Page 138 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 138
ektirmektedir (Murphy ve Price,2005:175). Sorumlu turizm, yeşil turizm, yumuşak turizm, eko
turizm ve etik turizm olarak ta adlandırılan sürdürülebilir turizm yaklaşımı, doğa ile uyumlu turizm
aktiviteleri, yerel mirasın korunması, yerel halkın turizm planlama ve uygulama süreçlerinde aktif rol
alması, turizmin çevre üzerindeki etkilerinin ölçülmesi, taşıma kapasitesinin hesaplanması,
sürdürülebilir turizm göstergeleri rehberliğinde planlama sürecinin hayata geçirilmesi gibi temel
anahtar konuları içermektedir.
Turizm faaliyetlerinin sürdürülebilirlik unsurlarının ölçülmesi için kullanılan yöntemlerden
biri de sürdürülebilir turizm göstergelerinin kullanılmasıdır (Farsari ve Practacos, 2000: 1).
Sürdürülebilir turizm göstergeleri ortaya çıkacak problemlerin önceden belirlenmesi, sorunların temel
kaynağı olan risk ve potansiyel risk unsurlarının gözlemlenmesi ve problemin giderilmesi için
faaliyetlerin sonuçlarının ölçülmesi ve tanımlanması için sıklıkla kullanılan bir yöntemdir
(WTO,2004:8). Son yıllarda sürdürülebilir turizm bağlamında göstergelerin kullanılması oldukça
popüler bir konudur. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, istatistik kuruluşları, Dünya Turizm
ve Seyahat Konseyi gibi uluslararası kuruluşlar, ulusal ve yerel yönetimler turizmde sürdürülebilirliği
ölçecek uygun gösterge setinin kurulması için önemli çalışmalar gerçekleştirmektedirler (Ceran ve
Dubais, 2010: 54-56).
Sürdürülebilir turizm göstergeleri ile ilgili literatürde yer alan en kapsamlı çalışma Birleşmiş
Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından, 2004 yılında hazırlanan “ Turizm Destinasyonları İçin
Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri Rehberi” adlı çalışmadır. Ayrıca ekolojik kapsama alanı, taşıma
kapasitesi, sürdürülebilir toplumsal turizm göstergeleri vb. bir çok çalışma yapılmıştır (Hunter ve
Shaw,2007:46; UNWTO, 2004; Miller, 2001: 351; Choi ve Sirakaya, 2006: 1275; Tokmak, 2008).
Hazırlanan bu çalışmada Doğu Karedeniz Bölgesi’ndeki sürdürülebilir turizm gelişimine katkı
sağlanması hedeflenmektedir. Bu bağlamda, Dünya Turizm Örgütü tarafından belirlenen sürdürülebilir
turizm göstergelerine göre bölge değerlendirilecektir. Avrupa Birliği uyum sürecinde kabul edilen
İstatistiki Bölge Birimleri Sisteminde “Düzey 2” sınıflamasındaki 26 bölgeden biri olan Doğu
Karadeniz Bölgesi (TR90)’nde yer alan 6 ilde (Trabzon, Rize, Gümüşhane, Artvin, Giresun ve Ordu)
sürdürülebilir turizm göstergelerine göre mevcut durumun tespit edilmesi, iller arasında sürdürülebilir
performans endeksi yöntemine göre karşılaştırmaların yapılması amaçlanmaktadır.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Sürdürülebilir turizm göstergelerinin seçim sürecinde ilk aşamada, Dünya Turizm Örgütü
tarafından belirlenen 140 gösterge arasından Doğu Karadeniz Bölgesi açısından uygun ve ölçülmesi
anlamlı olabilecek, verilerin bulunabileceği göstergelerin seçimi ve ölçülmesi uygun görülmüştür.
Göstergeler seçildikten sonra, iller arasında kıyaslamaların yapılabilmesi için sürdürülebilir
performans indeksi kullanılmıştır. Göstergeler arasından 7 ekonomik, 9 sosyal, 7 çevresel ve 2 adet
fiziksel planlama ve kontrol göstergesi belirlenmiştir. Bu göstergeler aşağıdaki tabloda yer almaktadır;
124
turizm ve etik turizm olarak ta adlandırılan sürdürülebilir turizm yaklaşımı, doğa ile uyumlu turizm
aktiviteleri, yerel mirasın korunması, yerel halkın turizm planlama ve uygulama süreçlerinde aktif rol
alması, turizmin çevre üzerindeki etkilerinin ölçülmesi, taşıma kapasitesinin hesaplanması,
sürdürülebilir turizm göstergeleri rehberliğinde planlama sürecinin hayata geçirilmesi gibi temel
anahtar konuları içermektedir.
Turizm faaliyetlerinin sürdürülebilirlik unsurlarının ölçülmesi için kullanılan yöntemlerden
biri de sürdürülebilir turizm göstergelerinin kullanılmasıdır (Farsari ve Practacos, 2000: 1).
Sürdürülebilir turizm göstergeleri ortaya çıkacak problemlerin önceden belirlenmesi, sorunların temel
kaynağı olan risk ve potansiyel risk unsurlarının gözlemlenmesi ve problemin giderilmesi için
faaliyetlerin sonuçlarının ölçülmesi ve tanımlanması için sıklıkla kullanılan bir yöntemdir
(WTO,2004:8). Son yıllarda sürdürülebilir turizm bağlamında göstergelerin kullanılması oldukça
popüler bir konudur. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, istatistik kuruluşları, Dünya Turizm
ve Seyahat Konseyi gibi uluslararası kuruluşlar, ulusal ve yerel yönetimler turizmde sürdürülebilirliği
ölçecek uygun gösterge setinin kurulması için önemli çalışmalar gerçekleştirmektedirler (Ceran ve
Dubais, 2010: 54-56).
Sürdürülebilir turizm göstergeleri ile ilgili literatürde yer alan en kapsamlı çalışma Birleşmiş
Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından, 2004 yılında hazırlanan “ Turizm Destinasyonları İçin
Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri Rehberi” adlı çalışmadır. Ayrıca ekolojik kapsama alanı, taşıma
kapasitesi, sürdürülebilir toplumsal turizm göstergeleri vb. bir çok çalışma yapılmıştır (Hunter ve
Shaw,2007:46; UNWTO, 2004; Miller, 2001: 351; Choi ve Sirakaya, 2006: 1275; Tokmak, 2008).
Hazırlanan bu çalışmada Doğu Karedeniz Bölgesi’ndeki sürdürülebilir turizm gelişimine katkı
sağlanması hedeflenmektedir. Bu bağlamda, Dünya Turizm Örgütü tarafından belirlenen sürdürülebilir
turizm göstergelerine göre bölge değerlendirilecektir. Avrupa Birliği uyum sürecinde kabul edilen
İstatistiki Bölge Birimleri Sisteminde “Düzey 2” sınıflamasındaki 26 bölgeden biri olan Doğu
Karadeniz Bölgesi (TR90)’nde yer alan 6 ilde (Trabzon, Rize, Gümüşhane, Artvin, Giresun ve Ordu)
sürdürülebilir turizm göstergelerine göre mevcut durumun tespit edilmesi, iller arasında sürdürülebilir
performans endeksi yöntemine göre karşılaştırmaların yapılması amaçlanmaktadır.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Sürdürülebilir turizm göstergelerinin seçim sürecinde ilk aşamada, Dünya Turizm Örgütü
tarafından belirlenen 140 gösterge arasından Doğu Karadeniz Bölgesi açısından uygun ve ölçülmesi
anlamlı olabilecek, verilerin bulunabileceği göstergelerin seçimi ve ölçülmesi uygun görülmüştür.
Göstergeler seçildikten sonra, iller arasında kıyaslamaların yapılabilmesi için sürdürülebilir
performans indeksi kullanılmıştır. Göstergeler arasından 7 ekonomik, 9 sosyal, 7 çevresel ve 2 adet
fiziksel planlama ve kontrol göstergesi belirlenmiştir. Bu göstergeler aşağıdaki tabloda yer almaktadır;
124
