Page 754 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 754
çekleştirilmesidir. Bu doğrultuda yapılan kuruluş yeri seçimleri, turizm işletmeleri için vazgeçilmez
bir unsur olan doğal kaynakların ve kültürel değerlerin korunmasını ve dolayısıyla işletmelerin
sektörde varlıklarını devam ettirebilmelerini sağlamaktadır. Bu noktada işletmelerin uygulamalarının
yanı sıra yasal sınırlılıkların önemi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle çalışmada, sürdürülebilir turizm
kapsamında kuruluş yeri seçiminde işletmeleri sınırlayan yasal çerçeveler açıklanacaktır.
II. KURULUŞ YERİ SEÇİMİ
Kuruluş yeri kavramı, işletmelerin büyük-küçük olması, sanayi-hizmet sektöründe olması gibi
özelliklerine bakılmaksızın faaliyet gösteren veya gösterecek tüm işletmeler için göz ardı edilmeyecek
derecede önem taşımaktadır. Kuruluş yeri kısa bir ifadeyle, işletmenin ekonomik faaliyetlerini
sürdürdüğü coğrafi yer anlamına gelir (Çınar, 2010; 37). Barutçugil (1984) kuruluş yerini, genel
anlamda bir işletmenin ana faaliyetlerini sürdürdüğü coğrafi yer ve yöre olarak tanımlarken, bir turizm
işletmesi için kuruluş yerini ise; işletmenin konaklama, yeme-içme veya eğlence gibi temel
fonksiyonlarını ve buna bağlı ekonomik amaçlarını gerçekleştirebileceği en uygun yer olarak
tanımlamaktadır (Ertuğral, 1998; 34).
Kuruluş yeri geniş anlamda tanımlanacak olursa, ‘bir işletmenin tedarik, üretim, depolama ve
dağıtım gibi temel fonksiyonlarının ve bunlara bağlı olarak işletme gelirlerinin maksimum, işletme
giderlerinin minimum olacağı, dolayısıyla işletmenin amaçlarına ulaşılabilmesini gerektiren koşulları
gerçekleştirebileceği uygun yer’; ‘üretim için gerekli teknik ve ekonomik koşulların öteki olası yerlere
oranla en uygun biçimde yerine getiren yer’; ‘bütün giderler toplamının en küçük olduğu yer’; ‘seçilen
kuruluş yerinden ikame analizi yoluyla varsayılan yeni bir kuruluş yerine geçiş halinde maliyetlerden
ve ulaştırma giderlerinden hiçbir tasarruf sağlanmayan yer’ olarak tanımlanabilir (İlter, 2001).
Kuruluş yeri seçimi, en uygun fiziksel mekân seçimi; işletmenin ölçülebilir maliyet unsurları
ile uzun vadeli ve görünmeyen maliyet toplamını minimum kılacak çözüm şeklinin bulunmasını ifade
eder (Mucuk, 2006; 73). Kuruluş ve kuruluş yeri seçimi çalışmalarında,
yer ile ilgili inceleme ve araştırmaların kusursuz bir şekilde yapılması, konu ile alakalı diğer
tesislerin aynı merkezde olanlarında kuruluşlarının incelenmesi, konu ile ilgili olarak, çeşitli
istatistiklerden yararlanılması ve hatta, anketler yapılması, üzerinde titizlikle durulması gereken
konuların başında gelmektedir. (Can vd., 1998; 53).
Kuruluş yeri seçimi, işletmelerin amaçlarına ulaşması için gerekli koşulların sağlanmasını,
kâr-zarar durumunu, rekabet edebilirliğini ve dolayısıyla sektörde devamlılığını etkileyecek bir
etkendir. Kuruluş yeri seçimi stratejik ve uzun vadeli bir yatırım kararıdır ve bu sebeple kuruluş
yerinin değiştirilmesi oldukça zor ve maliyetlidir. Ayrıca kuruluş yeri seçiminde, işletme giderlerinin
optimum seviyede düşük ve gelirlerinin ise en yüksek olduğu yerlerin tercih edilmesine dikkat
edilmelidir.
738
bir unsur olan doğal kaynakların ve kültürel değerlerin korunmasını ve dolayısıyla işletmelerin
sektörde varlıklarını devam ettirebilmelerini sağlamaktadır. Bu noktada işletmelerin uygulamalarının
yanı sıra yasal sınırlılıkların önemi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle çalışmada, sürdürülebilir turizm
kapsamında kuruluş yeri seçiminde işletmeleri sınırlayan yasal çerçeveler açıklanacaktır.
II. KURULUŞ YERİ SEÇİMİ
Kuruluş yeri kavramı, işletmelerin büyük-küçük olması, sanayi-hizmet sektöründe olması gibi
özelliklerine bakılmaksızın faaliyet gösteren veya gösterecek tüm işletmeler için göz ardı edilmeyecek
derecede önem taşımaktadır. Kuruluş yeri kısa bir ifadeyle, işletmenin ekonomik faaliyetlerini
sürdürdüğü coğrafi yer anlamına gelir (Çınar, 2010; 37). Barutçugil (1984) kuruluş yerini, genel
anlamda bir işletmenin ana faaliyetlerini sürdürdüğü coğrafi yer ve yöre olarak tanımlarken, bir turizm
işletmesi için kuruluş yerini ise; işletmenin konaklama, yeme-içme veya eğlence gibi temel
fonksiyonlarını ve buna bağlı ekonomik amaçlarını gerçekleştirebileceği en uygun yer olarak
tanımlamaktadır (Ertuğral, 1998; 34).
Kuruluş yeri geniş anlamda tanımlanacak olursa, ‘bir işletmenin tedarik, üretim, depolama ve
dağıtım gibi temel fonksiyonlarının ve bunlara bağlı olarak işletme gelirlerinin maksimum, işletme
giderlerinin minimum olacağı, dolayısıyla işletmenin amaçlarına ulaşılabilmesini gerektiren koşulları
gerçekleştirebileceği uygun yer’; ‘üretim için gerekli teknik ve ekonomik koşulların öteki olası yerlere
oranla en uygun biçimde yerine getiren yer’; ‘bütün giderler toplamının en küçük olduğu yer’; ‘seçilen
kuruluş yerinden ikame analizi yoluyla varsayılan yeni bir kuruluş yerine geçiş halinde maliyetlerden
ve ulaştırma giderlerinden hiçbir tasarruf sağlanmayan yer’ olarak tanımlanabilir (İlter, 2001).
Kuruluş yeri seçimi, en uygun fiziksel mekân seçimi; işletmenin ölçülebilir maliyet unsurları
ile uzun vadeli ve görünmeyen maliyet toplamını minimum kılacak çözüm şeklinin bulunmasını ifade
eder (Mucuk, 2006; 73). Kuruluş ve kuruluş yeri seçimi çalışmalarında,
yer ile ilgili inceleme ve araştırmaların kusursuz bir şekilde yapılması, konu ile alakalı diğer
tesislerin aynı merkezde olanlarında kuruluşlarının incelenmesi, konu ile ilgili olarak, çeşitli
istatistiklerden yararlanılması ve hatta, anketler yapılması, üzerinde titizlikle durulması gereken
konuların başında gelmektedir. (Can vd., 1998; 53).
Kuruluş yeri seçimi, işletmelerin amaçlarına ulaşması için gerekli koşulların sağlanmasını,
kâr-zarar durumunu, rekabet edebilirliğini ve dolayısıyla sektörde devamlılığını etkileyecek bir
etkendir. Kuruluş yeri seçimi stratejik ve uzun vadeli bir yatırım kararıdır ve bu sebeple kuruluş
yerinin değiştirilmesi oldukça zor ve maliyetlidir. Ayrıca kuruluş yeri seçiminde, işletme giderlerinin
optimum seviyede düşük ve gelirlerinin ise en yüksek olduğu yerlerin tercih edilmesine dikkat
edilmelidir.
738
