Page 265 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 265
DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE ALTERNATİF KONAKLAMA İŞLETMELERİ
OLARAK YAYLA EVLERİ
Anadolu ve Mezopotamya’da yaşayan insanların dağlık alanlarla ilişkisi çok uzun bir tarihe
dayanmaktadır. Selçuklular, Anadolu Selçuklular, Osmanlı ve birçok beyliğe ait yazılı metinlerde
yayla, yayla evi ve yaylag gibi birçok kelimenin geçtiği görülmüştür (Alagöz, 1993). Türkiye’nin
yüksek bölgelerinde geniş bir alana sahip olan yaylalar, genellikle kırsal nüfusun hayvancılık ve tarım
amaçlı çıktıkları geçici yerleşmelerdir (Köse, 1997). Tunçdilek (1964) ise yayla kavramını “Yılın
belirli bir süresi içinde hayvan otlatmak, ziraat yapmak ve geçimin sağlanmasında menfaat temin eden
her türlü işte çalışmak, hatta dinlenmek için çıkılan veya gidilen, köyün hayat sahasının dışında kalan,
çok defa köyün müşterek mülkü olan, köyden ayrı ve çok zaman pek uzak olmakla beraber sosyo -
ekonomik bağlarla tamamen köye bağlı bir mahal veya köyün esas geçim sahasına ekli ikinci bir
bölüm” şeklinde tanımlamaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere yaylaların sosyal ve ekonomik bir
etkinlik alanı olduğu söylenebilir.
Yaylalar orman doğal üst sınırı üzerinde 2000-2300 ve 2500-2700 metre basamakları
içerisinde olup, göçebe, yarı göçebe ve yerleşik köylülerin yaşamsal alanıdır. Yaylalarda hayvancılık
ve tarımsal faaliyetler öne çıkmaktadır (Alagöz, 1993). Yaylalardaki mimari ve geleneksel yaşam tarzı
başta olmak üzere kültürel konularda sahip olduğu benzersizlikler nedeniyle kendine has bir bölge
konumundadır. Yaylalar, temiz havası ve doğal yaşam ortamı nedeniyle yaz mevsiminde oldukça
yoğun bir talep almaktadır. Genellikle Nisan-Mayıs ayları itibarıyla başlayan bu hareketlilik, 3-4 ay
gibi bir süreden sonra tekrar asli yerleşme bölgelerine geri dönülmesi şeklinde gerçekleşmektedir
(Doğanay ve Coşkun , 2013).
Yaylalarda hayvancılık faaliyetlerinin yapılmasının yansıra yerel halkın ekonomik
durumlarına katkı sağlayan faaliyetlerde gerçekleşmektedir. Ekonomik özellikte hayvansal ürünlerin
üretimine yönelik süt, yağ ve peynir yapımı bu bölgelerde yoğun olarak yapılmaktadır. Ayrıca
yaylacılık geleneğinin yüzyıllardan günümüze taşınan kültürel özellikleri de bulunmaktadır. Bu
amaçla her yaylada yılın belirli günlerinde düzenlenen yayla şenlikleri akla ilk gelenlerden biridir.
Ancak tüm dünyada turizm talebinde meydana gelen gelişmelere bağlı olarak çevresel değerlerin ön
plana çıkması ve tüketici tercihlerinde yaşanan değişimler doğa temelli turizm türlerinin ortaya çıkışını
hızlandırmıştır. Turizm sektöründe yaşanan bu değişimler, yaylaların işlevlerinde de bazı farklılıkların
meydan gelmesine yol açmıştır. Tarihsel dönem içinde yaylalarda meydana gelen yapısal değişimler
aşağıdaki gibidir.
251
OLARAK YAYLA EVLERİ
Anadolu ve Mezopotamya’da yaşayan insanların dağlık alanlarla ilişkisi çok uzun bir tarihe
dayanmaktadır. Selçuklular, Anadolu Selçuklular, Osmanlı ve birçok beyliğe ait yazılı metinlerde
yayla, yayla evi ve yaylag gibi birçok kelimenin geçtiği görülmüştür (Alagöz, 1993). Türkiye’nin
yüksek bölgelerinde geniş bir alana sahip olan yaylalar, genellikle kırsal nüfusun hayvancılık ve tarım
amaçlı çıktıkları geçici yerleşmelerdir (Köse, 1997). Tunçdilek (1964) ise yayla kavramını “Yılın
belirli bir süresi içinde hayvan otlatmak, ziraat yapmak ve geçimin sağlanmasında menfaat temin eden
her türlü işte çalışmak, hatta dinlenmek için çıkılan veya gidilen, köyün hayat sahasının dışında kalan,
çok defa köyün müşterek mülkü olan, köyden ayrı ve çok zaman pek uzak olmakla beraber sosyo -
ekonomik bağlarla tamamen köye bağlı bir mahal veya köyün esas geçim sahasına ekli ikinci bir
bölüm” şeklinde tanımlamaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere yaylaların sosyal ve ekonomik bir
etkinlik alanı olduğu söylenebilir.
Yaylalar orman doğal üst sınırı üzerinde 2000-2300 ve 2500-2700 metre basamakları
içerisinde olup, göçebe, yarı göçebe ve yerleşik köylülerin yaşamsal alanıdır. Yaylalarda hayvancılık
ve tarımsal faaliyetler öne çıkmaktadır (Alagöz, 1993). Yaylalardaki mimari ve geleneksel yaşam tarzı
başta olmak üzere kültürel konularda sahip olduğu benzersizlikler nedeniyle kendine has bir bölge
konumundadır. Yaylalar, temiz havası ve doğal yaşam ortamı nedeniyle yaz mevsiminde oldukça
yoğun bir talep almaktadır. Genellikle Nisan-Mayıs ayları itibarıyla başlayan bu hareketlilik, 3-4 ay
gibi bir süreden sonra tekrar asli yerleşme bölgelerine geri dönülmesi şeklinde gerçekleşmektedir
(Doğanay ve Coşkun , 2013).
Yaylalarda hayvancılık faaliyetlerinin yapılmasının yansıra yerel halkın ekonomik
durumlarına katkı sağlayan faaliyetlerde gerçekleşmektedir. Ekonomik özellikte hayvansal ürünlerin
üretimine yönelik süt, yağ ve peynir yapımı bu bölgelerde yoğun olarak yapılmaktadır. Ayrıca
yaylacılık geleneğinin yüzyıllardan günümüze taşınan kültürel özellikleri de bulunmaktadır. Bu
amaçla her yaylada yılın belirli günlerinde düzenlenen yayla şenlikleri akla ilk gelenlerden biridir.
Ancak tüm dünyada turizm talebinde meydana gelen gelişmelere bağlı olarak çevresel değerlerin ön
plana çıkması ve tüketici tercihlerinde yaşanan değişimler doğa temelli turizm türlerinin ortaya çıkışını
hızlandırmıştır. Turizm sektöründe yaşanan bu değişimler, yaylaların işlevlerinde de bazı farklılıkların
meydan gelmesine yol açmıştır. Tarihsel dönem içinde yaylalarda meydana gelen yapısal değişimler
aşağıdaki gibidir.
251
