Page 266 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 266
lo 1: Yayların İşlevlerindeki Değişimler
Döne mler Yaylalardaki Değişimin Temel Nedenleri
1950 ve öncesi Geleneksel yayla faaliyetleri; yaylaların temel işlevi
hayvancılıktır
1950-1980 Kırdan kente göçün başlangıcı ve gelişmesi; yaylalara göç
eden nüfusun göreli olarak azalması; bazı yaylaların terk
edilmeye başlandığı dönemdir.
1980-1990 Yaylalardaki rekreasyon ve turizm aktivitelerinin gelişimi;
yaylalara geri dönüşün başlangıcıdır.
1990 ve sonrası Rekreasyonel aktivelerde ve turizm yatırımlarında artış ve
yaylaların işlevinin önemli ölçüde değişmesi
Kaynak: Doğaner, S. (2001). Türkiye Turizm Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitapevi.
Tablo 1’de görüldüğü üzere, 1950 ve öncesinde köylerde yaşayan insanların ilkbaharın
ortasında hayvanları ile yaylalara çıkarak sonbahara kadar orada kaldıkları bir dönemdir. 1950-1980
yıllarını kapsayan dönemde kırdan kente yoğun bir göçün olduğu ve yaylaların boşaldığı bir dönemdir.
1980-1990 döneminde ise, turizm gelişim gösterdiği ve buna bağlı olarak konaklama ve pansiyonların
inşa edildiği bir dönemdir. Bu dönemde özellikle yaylalara alt yapı, elektrik, telefon ve sağlık
hizmetleri gibi birçok hizmet sağlanmıştır (Doğaner, 2001).
Doğanay ve Coşkun (2013) ise, gelişen yayla turizmine bağlı olarak; (I) yaylacılığın önemli
bir işlevsel değişim geçirdiği, (II) turizm amaçlı çok sayıda yaylanın kullanıldığı (III) yayla
yerleşmelerinde bulunan konutların genellikle bölge özellikleri taşıdığını belirtmiştir.
Yayla turizminde gelişmelere bağlı olarak, arazi ve alanlar üzerinde çevresel değişimler
meydana gelmektedir. Bu durum başta ekolojik, sosyal ve kültürel olmak üzere bir çok önemli sorunu
da beraberinde getirmektedir (Kızılırmak, 2006). Bu faktörlere ek olarak son yıllarda, yayla evlerinde
yani meskenlerde işlevsel dönüşüm sürecine bağlı olarak farklılaşmalar ve değişimler meydana
gelmiştir. Turizm ve rekreasyonel faaliyetlerden dolayı geleneksel yaylacılığın hâkim olduğu
destinasyonlarda bulunan basit tarzdaki yayla evleri, önemini yitirmiş ve yerini modern kentsel
yapılara bırakmak zorunda kalmıştır (Bekdemir ve Özdemir, 2002).
Doğu Karadeniz Bölgesinde ise, artan turizm ve rekreasyonel faaliyetlerden dolayı Kültür ve
Turizm Bakanlığı öncülüğünde 1990 yılında başlayan “Yayla Turizm Projesi” ve sonrasında 1992
yılında “Doğu Karadeniz Turizmi” ile ilgili bir çalıştay düzenlemiştir. Bu çalıştayda öne çıkan
konular ise, yayla ve dağ turizmi konuları şeklindedir. Bu projelerin temel amacı, koruma kullanma
döngüsü içinde, yaylaların doğal çekiciliklerinin değerlendirilmesi hedeflenmektedir (Kızılırmak,
2006). Doğu Karadeniz Bölgesi yaylacılık faaliyetlerden bir azalma yaşanmasına rağmen günümüzde
halen geleneksel yaylacılık faaliyetlerinin devam etmesi nedeniyle yaylacılık turizmi açısından
oldukça önemli bir destinasyondur.
252
Döne mler Yaylalardaki Değişimin Temel Nedenleri
1950 ve öncesi Geleneksel yayla faaliyetleri; yaylaların temel işlevi
hayvancılıktır
1950-1980 Kırdan kente göçün başlangıcı ve gelişmesi; yaylalara göç
eden nüfusun göreli olarak azalması; bazı yaylaların terk
edilmeye başlandığı dönemdir.
1980-1990 Yaylalardaki rekreasyon ve turizm aktivitelerinin gelişimi;
yaylalara geri dönüşün başlangıcıdır.
1990 ve sonrası Rekreasyonel aktivelerde ve turizm yatırımlarında artış ve
yaylaların işlevinin önemli ölçüde değişmesi
Kaynak: Doğaner, S. (2001). Türkiye Turizm Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitapevi.
Tablo 1’de görüldüğü üzere, 1950 ve öncesinde köylerde yaşayan insanların ilkbaharın
ortasında hayvanları ile yaylalara çıkarak sonbahara kadar orada kaldıkları bir dönemdir. 1950-1980
yıllarını kapsayan dönemde kırdan kente yoğun bir göçün olduğu ve yaylaların boşaldığı bir dönemdir.
1980-1990 döneminde ise, turizm gelişim gösterdiği ve buna bağlı olarak konaklama ve pansiyonların
inşa edildiği bir dönemdir. Bu dönemde özellikle yaylalara alt yapı, elektrik, telefon ve sağlık
hizmetleri gibi birçok hizmet sağlanmıştır (Doğaner, 2001).
Doğanay ve Coşkun (2013) ise, gelişen yayla turizmine bağlı olarak; (I) yaylacılığın önemli
bir işlevsel değişim geçirdiği, (II) turizm amaçlı çok sayıda yaylanın kullanıldığı (III) yayla
yerleşmelerinde bulunan konutların genellikle bölge özellikleri taşıdığını belirtmiştir.
Yayla turizminde gelişmelere bağlı olarak, arazi ve alanlar üzerinde çevresel değişimler
meydana gelmektedir. Bu durum başta ekolojik, sosyal ve kültürel olmak üzere bir çok önemli sorunu
da beraberinde getirmektedir (Kızılırmak, 2006). Bu faktörlere ek olarak son yıllarda, yayla evlerinde
yani meskenlerde işlevsel dönüşüm sürecine bağlı olarak farklılaşmalar ve değişimler meydana
gelmiştir. Turizm ve rekreasyonel faaliyetlerden dolayı geleneksel yaylacılığın hâkim olduğu
destinasyonlarda bulunan basit tarzdaki yayla evleri, önemini yitirmiş ve yerini modern kentsel
yapılara bırakmak zorunda kalmıştır (Bekdemir ve Özdemir, 2002).
Doğu Karadeniz Bölgesinde ise, artan turizm ve rekreasyonel faaliyetlerden dolayı Kültür ve
Turizm Bakanlığı öncülüğünde 1990 yılında başlayan “Yayla Turizm Projesi” ve sonrasında 1992
yılında “Doğu Karadeniz Turizmi” ile ilgili bir çalıştay düzenlemiştir. Bu çalıştayda öne çıkan
konular ise, yayla ve dağ turizmi konuları şeklindedir. Bu projelerin temel amacı, koruma kullanma
döngüsü içinde, yaylaların doğal çekiciliklerinin değerlendirilmesi hedeflenmektedir (Kızılırmak,
2006). Doğu Karadeniz Bölgesi yaylacılık faaliyetlerden bir azalma yaşanmasına rağmen günümüzde
halen geleneksel yaylacılık faaliyetlerinin devam etmesi nedeniyle yaylacılık turizmi açısından
oldukça önemli bir destinasyondur.
252
