Page 209 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 209
şünülen çevre korumacılık yaklaşımına (sürdürülebilir kalkınma)6 eleştiriler de özellikle neoliberal
birikim koşullarının içini boşattığı ekolojik sürdürülebilirlik ekseninde yoğunlaşmaktadır.
Doğanın, kendini yeniden üreterek yenileyebilme becerisi üzerinde şekillenen, ancak,
kalkınma ideolojine eklendikten sonra anlam kaymasına uğrayan sürdürülebilirlik, ekolojinin
sürdürülebilmesi gerekliliği anlamından çıkmıştır. Bunun nedeninin, çevre politikalarıyla kalkınma
stratejilerinin bütünleştirilmesi çabası olduğu söylenebilir (Şahin, 2004). Oysa, ekolojik
sürdürülebilirlik, doğanın, insanın (ve diğer canlı türlerinin) yaşadığı evi (oikos) ifade etmesinden
dolayı, insanın doğa ile olan bilinçli bir şekilde temellük ilişkisinin sürdürülebilmesini ifade
etmektedir. Başka bir deyişle, insanın doğayla olan ilişkisi –ki bu emek ilişkisidir- eğer müdahaleye ve
engele uğruyorsa, ekolojinin de sürdürülebilir olması beklenemez. Kısaca, “Sürdürülebilir kalkınma
söylemi biri (kalkınma) diğerini (sürdürülebilirlik) ortadan kaldıran iki kavramı uzlaştırma
girişimi[dir]” (Şahin, 2004). Öte yandan ekonomi bakış açısını (çevre korumacılık) eleştiren ekoloji
yaklaşımları (derin ekoloji, toplumsal ekoloji, vd.7) ekolojik sorunları başka açılardan
değerlendirmektedirler.
Ekonomizm
Ekonomik sürdürülebilirlik
Toplumsal Sürdürülebilirlik
Ekolojik sürdürülebilirlik
Ekolojizm
Şekil 2: Ekonomizm ile Ekolojizm Bakış Açılarına Göre Sürdürülebilirlik
3. ÇEVRE SORUNLARINA EKOLOJİK YAKLAŞIMLAR
Çevre sorunlarının azaltılabilmesi adına çeşitli tedbirlerin alınmasına yönelik, teknik ve idari
reformların gerekliliği ile bilimsel ve teknolojik gelişmelerle çevrenin korunması amacında olan çevre
korumacılık yaklaşımını eleştiren ve ekolojik sorunlara alternatif öneriler getiren farklı yaklaşımlar
bulunmaktadır. İlkin, Arne Naess (1973) çevre korumacılığa8 sığ ekoloji tabiri kullanmış ve derin
ekoloji yaklaşımını geliştirerek ikisi arasında bir ayrıma gitmiştir. Naess, çevre korumacılık
6 Öyle ki, Derin Ekoloji yaklaşımının kurucularından Ernst Naess, çevre korumacılık yaklaşımını sığ ekoloji olarak
nitelendirir.
7 Bahsedilen ekoloji yaklaşımları dışında başka ekoloji yaklaşımları da vardır. Sözgelimi, eko-sosyalizm, eko-
feminizm bunlar arasındadır. Fakat konumuzun içeriğini aşması bakımından bu üç yaklaşımı almış bulunuyoruz.
8 Çevrecilik, çevreselcilik vb. adlandırılmalar üzerinden de tartışmaları bulunan “çevre korumacılık” yaklaşımının
bu eleştirilerinin temel sebeplerinden biri “çevre” kavramının merkez olmama, merkez dışılık anlamlarını taşıyor
olmasıdır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Şahin, 2003; Çoban, 2013
195
birikim koşullarının içini boşattığı ekolojik sürdürülebilirlik ekseninde yoğunlaşmaktadır.
Doğanın, kendini yeniden üreterek yenileyebilme becerisi üzerinde şekillenen, ancak,
kalkınma ideolojine eklendikten sonra anlam kaymasına uğrayan sürdürülebilirlik, ekolojinin
sürdürülebilmesi gerekliliği anlamından çıkmıştır. Bunun nedeninin, çevre politikalarıyla kalkınma
stratejilerinin bütünleştirilmesi çabası olduğu söylenebilir (Şahin, 2004). Oysa, ekolojik
sürdürülebilirlik, doğanın, insanın (ve diğer canlı türlerinin) yaşadığı evi (oikos) ifade etmesinden
dolayı, insanın doğa ile olan bilinçli bir şekilde temellük ilişkisinin sürdürülebilmesini ifade
etmektedir. Başka bir deyişle, insanın doğayla olan ilişkisi –ki bu emek ilişkisidir- eğer müdahaleye ve
engele uğruyorsa, ekolojinin de sürdürülebilir olması beklenemez. Kısaca, “Sürdürülebilir kalkınma
söylemi biri (kalkınma) diğerini (sürdürülebilirlik) ortadan kaldıran iki kavramı uzlaştırma
girişimi[dir]” (Şahin, 2004). Öte yandan ekonomi bakış açısını (çevre korumacılık) eleştiren ekoloji
yaklaşımları (derin ekoloji, toplumsal ekoloji, vd.7) ekolojik sorunları başka açılardan
değerlendirmektedirler.
Ekonomizm
Ekonomik sürdürülebilirlik
Toplumsal Sürdürülebilirlik
Ekolojik sürdürülebilirlik
Ekolojizm
Şekil 2: Ekonomizm ile Ekolojizm Bakış Açılarına Göre Sürdürülebilirlik
3. ÇEVRE SORUNLARINA EKOLOJİK YAKLAŞIMLAR
Çevre sorunlarının azaltılabilmesi adına çeşitli tedbirlerin alınmasına yönelik, teknik ve idari
reformların gerekliliği ile bilimsel ve teknolojik gelişmelerle çevrenin korunması amacında olan çevre
korumacılık yaklaşımını eleştiren ve ekolojik sorunlara alternatif öneriler getiren farklı yaklaşımlar
bulunmaktadır. İlkin, Arne Naess (1973) çevre korumacılığa8 sığ ekoloji tabiri kullanmış ve derin
ekoloji yaklaşımını geliştirerek ikisi arasında bir ayrıma gitmiştir. Naess, çevre korumacılık
6 Öyle ki, Derin Ekoloji yaklaşımının kurucularından Ernst Naess, çevre korumacılık yaklaşımını sığ ekoloji olarak
nitelendirir.
7 Bahsedilen ekoloji yaklaşımları dışında başka ekoloji yaklaşımları da vardır. Sözgelimi, eko-sosyalizm, eko-
feminizm bunlar arasındadır. Fakat konumuzun içeriğini aşması bakımından bu üç yaklaşımı almış bulunuyoruz.
8 Çevrecilik, çevreselcilik vb. adlandırılmalar üzerinden de tartışmaları bulunan “çevre korumacılık” yaklaşımının
bu eleştirilerinin temel sebeplerinden biri “çevre” kavramının merkez olmama, merkez dışılık anlamlarını taşıyor
olmasıdır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Şahin, 2003; Çoban, 2013
195
