Page 651 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 651
RİŞ
Yiyeceklerin temin edilmesinden, hazırlanmasına ve tüketilmesine kadar olan süreç insan
yaşamında sürekli önemli rol oynamıştır. Ancak yaşam koşullarındaki gelişmelerin yiyecek ve insan
arasındaki ilişkiyi de değiştirdiğini görmekteyiz. Yiyecek, bir zamanlar fiziksel bir zorunluluk ve
hayatta kalmanın temel öğesi olarak görülmekteyken günümüzde; sanat, hobi, kültürel öğe, kimlik,
meslek, etkinlik vb. unsurların parçası olarak karşımıza çıkmaktadır (Hall ve Mitchell, 2002: 190).
Yiyecekler ve insan arasındaki değişen bu ilişki günümüz ekonomik sisteminde de karşılığını
bulmaktadır. Ama mevcut küresel yiyecek sistemlerinin sürdürülebilirlik açısından önemli soru
işaretleriyle karşı karşıya olduklarını görmekteyiz. Endüstriyel yiyecekler, çevresel, sosyo-kültürel ve
ekonomik problemleri de beraberinde getirirken yöresel yiyecekler ve yöresel kaynaklar vasıtasıyla bu
problemlerin ortadan kaldırılabileceği birçok araştırmacı tarafından kabul edilmektedir (Hall ve
Wilson, http://canterbury-nz.academia.edu, 2014; Sims, 2009: 323; Li vd., 2014: 1535). Bununla
birlikte günümüzün yeni tüketici ve turist profili tüketimi üretimden başlayarak değerlendirmekte;
tabağındaki yiyeceğin malzemelerinin nereden geldiğini, nasıl üretildiğini ve işlendiğini
sorgulamaktadır. Diğer bir ifadeyle günümüzde bireyler yediklerinin ve içtiklerinin geldiği coğrafyaya
ve ürünlerin özelliklerine artık daha fazla ilgi göstermektedirler (Kanık, 2014: 18).
Yöresel yiyecekler tüm kültürlerin önemli bir parçası, küresel kültürel mirasın ana bileşeni,
turistler içinse önemi gün geçtikçe artan bir çekicilik faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır (Richards,
2012: 14). Yöresel yiyecekler turistlere yeni tatları ve gelenekleri tanıtma açısından turizmin önemli
bir parçasıdır. Bununla birlikte turizm literatüründe yöresel yiyeceklerin; destinasyon farklılaştırma,
kırsal turizm, sosyo-kültürel sürdürülebilirlik, yerel kalkınma vb. (Yurtseven ve Kaya, 2011: 265) gibi
pek çok konuyla ilişkilendirildiğini bilmekteyiz. Yurtseven’e göre (2011: 19) uygun koşullar
sağlanıldığında yöresel yiyecekler sadece destinasyonun değerini değil yerel kimliğin ve kültürün
korunmasını ve değer kazanmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle yöresel
yiyecekler ve turizm arasındaki ilişki irdelenecektir. Çalışmanın sonraki bölümlerinde
sürdürülebilirliğin sağlanması bağlamında, sürdürülebilirliğin ekonomik, sosyo-kültürel ve çevresel
boyutlarıyla yöresel yiyecekler arasındaki ilişkilere kavramsal bir açıklama getirilmeye çalışılacaktır.
I. YÖRESEL YİYECEKLER VE TURİZM
Fizyolojik bir ihtiyaç olması nedeniyle istisnasız herkes bir şeyler yemek zorundadır. Bu
yönüyle bakıldığında yemek yeme olgusu hem günlük yaşamda hem de turizm endüstrisinde önemli
bir noktada bulunmaktadır. Günümüz turizm araştırmacıları tatma, koklama, işitme ve dokunma gibi
duyuların tatil deneyiminin önemli bir parçası olduğunu ifade etmektedirler (Sims, 2009: 321).
Turistler sadece görüntü ve sesleri değil aynı zamanda gittikleri destinasyonun tatlarını da
tüketmektedir.
Yiyecek tüketimi turizmde tamamlayıcı bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla
birlikte turizm endüstrisindeki yiyecek tüketiminin ekonomik etkileri sadece doğrudan turistlere
637
Yiyeceklerin temin edilmesinden, hazırlanmasına ve tüketilmesine kadar olan süreç insan
yaşamında sürekli önemli rol oynamıştır. Ancak yaşam koşullarındaki gelişmelerin yiyecek ve insan
arasındaki ilişkiyi de değiştirdiğini görmekteyiz. Yiyecek, bir zamanlar fiziksel bir zorunluluk ve
hayatta kalmanın temel öğesi olarak görülmekteyken günümüzde; sanat, hobi, kültürel öğe, kimlik,
meslek, etkinlik vb. unsurların parçası olarak karşımıza çıkmaktadır (Hall ve Mitchell, 2002: 190).
Yiyecekler ve insan arasındaki değişen bu ilişki günümüz ekonomik sisteminde de karşılığını
bulmaktadır. Ama mevcut küresel yiyecek sistemlerinin sürdürülebilirlik açısından önemli soru
işaretleriyle karşı karşıya olduklarını görmekteyiz. Endüstriyel yiyecekler, çevresel, sosyo-kültürel ve
ekonomik problemleri de beraberinde getirirken yöresel yiyecekler ve yöresel kaynaklar vasıtasıyla bu
problemlerin ortadan kaldırılabileceği birçok araştırmacı tarafından kabul edilmektedir (Hall ve
Wilson, http://canterbury-nz.academia.edu, 2014; Sims, 2009: 323; Li vd., 2014: 1535). Bununla
birlikte günümüzün yeni tüketici ve turist profili tüketimi üretimden başlayarak değerlendirmekte;
tabağındaki yiyeceğin malzemelerinin nereden geldiğini, nasıl üretildiğini ve işlendiğini
sorgulamaktadır. Diğer bir ifadeyle günümüzde bireyler yediklerinin ve içtiklerinin geldiği coğrafyaya
ve ürünlerin özelliklerine artık daha fazla ilgi göstermektedirler (Kanık, 2014: 18).
Yöresel yiyecekler tüm kültürlerin önemli bir parçası, küresel kültürel mirasın ana bileşeni,
turistler içinse önemi gün geçtikçe artan bir çekicilik faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır (Richards,
2012: 14). Yöresel yiyecekler turistlere yeni tatları ve gelenekleri tanıtma açısından turizmin önemli
bir parçasıdır. Bununla birlikte turizm literatüründe yöresel yiyeceklerin; destinasyon farklılaştırma,
kırsal turizm, sosyo-kültürel sürdürülebilirlik, yerel kalkınma vb. (Yurtseven ve Kaya, 2011: 265) gibi
pek çok konuyla ilişkilendirildiğini bilmekteyiz. Yurtseven’e göre (2011: 19) uygun koşullar
sağlanıldığında yöresel yiyecekler sadece destinasyonun değerini değil yerel kimliğin ve kültürün
korunmasını ve değer kazanmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle yöresel
yiyecekler ve turizm arasındaki ilişki irdelenecektir. Çalışmanın sonraki bölümlerinde
sürdürülebilirliğin sağlanması bağlamında, sürdürülebilirliğin ekonomik, sosyo-kültürel ve çevresel
boyutlarıyla yöresel yiyecekler arasındaki ilişkilere kavramsal bir açıklama getirilmeye çalışılacaktır.
I. YÖRESEL YİYECEKLER VE TURİZM
Fizyolojik bir ihtiyaç olması nedeniyle istisnasız herkes bir şeyler yemek zorundadır. Bu
yönüyle bakıldığında yemek yeme olgusu hem günlük yaşamda hem de turizm endüstrisinde önemli
bir noktada bulunmaktadır. Günümüz turizm araştırmacıları tatma, koklama, işitme ve dokunma gibi
duyuların tatil deneyiminin önemli bir parçası olduğunu ifade etmektedirler (Sims, 2009: 321).
Turistler sadece görüntü ve sesleri değil aynı zamanda gittikleri destinasyonun tatlarını da
tüketmektedir.
Yiyecek tüketimi turizmde tamamlayıcı bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla
birlikte turizm endüstrisindeki yiyecek tüketiminin ekonomik etkileri sadece doğrudan turistlere
637
