Page 615 - Stk 2015 Bildiriler E-Kitap
P. 615
Milli etkiler
Gelenek ve görenekler
Yeme-içme alıĢkanlıkları
Mevsimsel özellikler
Coğrafi özellikler
Tarihsel birikim
II. DOĞU KARADENĠZ MUTFAK KÜLTÜRÜ
Karadeniz mutfağı geçmiĢten günümüze çok az değiĢikliğe uğramıĢtır. Yöreye has birçok
yemek hala Karadeniz halkının sofralarında yer almaktadır. Yiyecek içecek kültürünün bölge
ürünleriyle Ģekillendiği düĢünüldüğünde sağlıklı beslenme kurallarına uygun bir mutfak
bulunmaktadır (Halıcı, 2001: 412). Genel olarak bakıldığında pratik ve basit bir mutfağa sahip olan
Karadeniz Bölgesi denince fındık, çay, mısır ve hamsi akla gelen ilk ürünler arasında gelmektedir.
Türkiye ekonomisinde önemli bir rolü olan Karadeniz Bölgesi coğrafi olarak batı, orta ve doğu olmak
üzere üçe ayrılmaktadır. Yemek konusunda da bu farklılıkları görmek mümkündür. (Çilingiroğlu
Shipman, 2009).
Artvin, Giresun, GümüĢhane, Ordu, Trabzon, Rize illerini kapsayan Doğu Karadeniz
Bölgesi’nde mısır unu, karalahana ve tereyağı oldukça fazla tüketilmektedir. Hamsi, fındık, çay üçlüsü
ile birlikte bölgenin temel besin öğelerini oluĢturan bu ürünler bölge halkının mutfak kültürünün
temelini oluĢturmaktadır.
Doğu Karadeniz evlerinde “OharĢkaguri” diye adlandırılan toprak zeminli mutfak odası
bulunmaktadır. Odanın ortasında ateĢ yakılan bir yer vardır. Burada istiflenen odunlar ocağın
yanmasında ve yemeklerin piĢirilmesinde kullanılmaktadır. Mutfağın içerisinde mısır ekmeği piĢirmek
için kullanılan toprak kaplar, pleki ya da güveç bulunmaktadır. Mutfak giriĢinde ise su güğümleri yer
almaktadır. Mutfak tavanına ek olarak üzerinde yaĢ mısır, ceviz, kabak, darı gibi ürünlerin
kurutulabilmesi için yuvarlak ağaçlardan yapılmıĢ ayrı bir tavan daha yapılmaktadır. Buna ilave olarak
deniz ve tarım ürünlerinin saklanması için balkon (haiati) denilen bodrum odada mevcuttur. Karadeniz
evleri genellikle taze veya ambarlarda saklanan yiyeceklerle donatılmaktadır (Civelek, 2005:77).
Karadeniz mutfak kültürünün en önemli öğesi hamsidir. Hamsi bölge halkının Türkiye
çapında tanınan ve bölge ile birlikte anılan bir lezzeti olarak karĢımızı çıkmaktadır. Çorbasından
turĢusuna, kızartmasından tatlısına kadar her çeĢidinin Doğu Karadeniz sofralarında oldukça önemli
bir yeri vardır. Bölgede hamsi ile yapılan lezzetleri saymak istersek; hamsi tava, hamsi buğulama,
hamsili ekmek, hamsi çorbası, hamsi kuĢu, hamsi köfte, hamsi koli, hamsi mücver, hamsili orman
601
Gelenek ve görenekler
Yeme-içme alıĢkanlıkları
Mevsimsel özellikler
Coğrafi özellikler
Tarihsel birikim
II. DOĞU KARADENĠZ MUTFAK KÜLTÜRÜ
Karadeniz mutfağı geçmiĢten günümüze çok az değiĢikliğe uğramıĢtır. Yöreye has birçok
yemek hala Karadeniz halkının sofralarında yer almaktadır. Yiyecek içecek kültürünün bölge
ürünleriyle Ģekillendiği düĢünüldüğünde sağlıklı beslenme kurallarına uygun bir mutfak
bulunmaktadır (Halıcı, 2001: 412). Genel olarak bakıldığında pratik ve basit bir mutfağa sahip olan
Karadeniz Bölgesi denince fındık, çay, mısır ve hamsi akla gelen ilk ürünler arasında gelmektedir.
Türkiye ekonomisinde önemli bir rolü olan Karadeniz Bölgesi coğrafi olarak batı, orta ve doğu olmak
üzere üçe ayrılmaktadır. Yemek konusunda da bu farklılıkları görmek mümkündür. (Çilingiroğlu
Shipman, 2009).
Artvin, Giresun, GümüĢhane, Ordu, Trabzon, Rize illerini kapsayan Doğu Karadeniz
Bölgesi’nde mısır unu, karalahana ve tereyağı oldukça fazla tüketilmektedir. Hamsi, fındık, çay üçlüsü
ile birlikte bölgenin temel besin öğelerini oluĢturan bu ürünler bölge halkının mutfak kültürünün
temelini oluĢturmaktadır.
Doğu Karadeniz evlerinde “OharĢkaguri” diye adlandırılan toprak zeminli mutfak odası
bulunmaktadır. Odanın ortasında ateĢ yakılan bir yer vardır. Burada istiflenen odunlar ocağın
yanmasında ve yemeklerin piĢirilmesinde kullanılmaktadır. Mutfağın içerisinde mısır ekmeği piĢirmek
için kullanılan toprak kaplar, pleki ya da güveç bulunmaktadır. Mutfak giriĢinde ise su güğümleri yer
almaktadır. Mutfak tavanına ek olarak üzerinde yaĢ mısır, ceviz, kabak, darı gibi ürünlerin
kurutulabilmesi için yuvarlak ağaçlardan yapılmıĢ ayrı bir tavan daha yapılmaktadır. Buna ilave olarak
deniz ve tarım ürünlerinin saklanması için balkon (haiati) denilen bodrum odada mevcuttur. Karadeniz
evleri genellikle taze veya ambarlarda saklanan yiyeceklerle donatılmaktadır (Civelek, 2005:77).
Karadeniz mutfak kültürünün en önemli öğesi hamsidir. Hamsi bölge halkının Türkiye
çapında tanınan ve bölge ile birlikte anılan bir lezzeti olarak karĢımızı çıkmaktadır. Çorbasından
turĢusuna, kızartmasından tatlısına kadar her çeĢidinin Doğu Karadeniz sofralarında oldukça önemli
bir yeri vardır. Bölgede hamsi ile yapılan lezzetleri saymak istersek; hamsi tava, hamsi buğulama,
hamsili ekmek, hamsi çorbası, hamsi kuĢu, hamsi köfte, hamsi koli, hamsi mücver, hamsili orman
601
